Azərbaycanda biznesə başlamaq üçün ilkin addımlar

Azərbaycan Respublikasında biznesə başlamaq üçün ilkin addımlar aşağıdakı mərhələlərdən ibarətdir:

• Şirkətin təsis edilməsi;
• Xarici ölkənin vətəndaşı olduğu halda, direktora müvəqqəti yaşamaq icazəsinin (MYİ) alınması;
• “ASAN İmza”nın rəsmiləşdirilməsi;
• Direktorun işəgötürən qismində elektron informasiya sistemində (“e-gov.az” portalı vasitəsilə) qeydiyyata alınması;
• Bank hesabının açılması.

 

1. Şirkətin təsis edilməsi

Azərbaycan Respublikasında kommersiya hüquqi şəxslərin aşağıdakı növləri vardır:

• Təsərrüfat ortaqlıqları (tam ortaqlıq və kommandit ortaqlığı);
• Təsərrüfat cəmiyyətləri(məhdud məsuliyyətli cəmiyyət, əlavə məsuliyyətli cəmiyyət, səhmdar cəmiyyəti);
• Kooperativ.

Sahibkarlar hüquqi şəxsin növünü müəyyən etdikdən sonra, qeydiyyat üçün Azərbaycan Respublikasının İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Dövlət Vergi Xidmətinin Milli Gəlirlər Baş İdarəsinin Hüquqi Şəxslərin Dövlət Qeydiyyatı İdarəsinə müraciət edirlər.

Azərbaycan Respublikasında hüquqi şəxslərin geniş yayılmış, yəni sahibkarlar tərəfindən seçilən növü məhdud məsuliyyətli cəmiyyətdir (MMC).

MMC-nin qeydiyyatı üçün aşağıdakı sənədləri təqdim etmək tələb olunur:

• Ərizə;
• Qərar (MMC-nin təsis edilməsi, nizamnaməsinin təsdiq edilməsi və idarəetmə orqanlarının formalaşdırılması barədə);
• Nizamnamə;
• Təsisçi hüquqi şəxs olduqda - onun dövlət qeydiyyatı haqqında sənədlərinin notariat qaydasında təsdiq olunmuş surəti (xarici hüquqi şəxsin təsis sənədləri müvafiq qaydada leqalizasiya olunmalıdır);
• Təsisçi fiziki şəxs olduqda - onun şəxsiyyətini təsdiq edən sənədin surəti;
• Qanuni təmsilçinin (direktorun) şəxsiyyətini təsdiq edən sənədin surəti;
• Dövlət rüsumunun ödənilməsi haqqında sənəd.

 

Müraciətə 2 (iki) iş günü müddətində baxılır.

 

2. Xarici ölkənin vətəndaşı olduğu halda, direktora MYİ-nin alınması

Nəzərinizə çatdırmaq istəyirəm ki, Azərbaycan Respublikasına səfər etməzdən öncə viza tələb olunan xarici ölkə vətəndaşlarına münasibətdə “evisa.gov.az” portalı vasitəsilə vizanın alınması üçün müraciət edilən zaman səfərin məqsədi bölməsində “işgüzar səfər” seçilməlidir. Viza tələb olunmayan xarici ölkə vətəndaşlarına münasibətdə isə Azərbaycan Respublikasına gəldikdən sonra olduğu yer üzrə qeydiyyata alınan zaman “Azərbaycan Respublikasına gəliş səbəbi”ni “biznes” olaraq seçilməlidir.

MYİ-nin alınması üçün aşağıdakı sənədlər tələb olunur:

• Ərizə-anket (elektron müraciət zamanı əlavə olaraq ərizə-anketin təqdim edilməsi tələb olunmur);
• Pasport (etibarlılıq müddəti verilməsi nəzərdə tutulan MYİ-nin müddətinin bitməsi tarixindən azı 3 (üç) ay artıq olmalıdır);
• MMC-nin təsis sənədləri.

* MMC-nin təsisçi hüquqi şəxsi olduğu halda - əlavə olaraq onun da təsis sənədləri, təsisçi fiziki şəxs olduğu halda - onun şəxsiyyətini təsdiq edən sənəd təqdim olunmalıdır;

• Direktorun təyin olunması haqqında qərar;
• Təhlükəli yoluxucu xəstəliklərin siyahısında nəzərdə tutulmuş xəstəlik virusu daşıyıcısı olmaması haqqında arayış (tibbi arayış);
• 3,5 x 4,5 sm ölçüdə 2 (iki) ədəd fotoşəkil (elektron müraciət zamanı 1 (bir) ədəd fotoşəkil yetərli olur);
• Qeydiyyata alınacağı yaşayış sahəsinin sənədi (daşınmaz əmlakın çıxarışı, order, icarə (kirayə) müqaviləsi və ya Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş digər sənəd);
• Direktora yaşayış sahəsi verən şəxsin razılıq ərizəsi (direktorun mülkiyyətində yaşayış sahəsinin olduğu hallar istisna olmaqla);
• Direktora yaşayış sahəsi verən şəxsin şəxsiyyətini təsdiq edən sənədinin surəti (direktorun mülkiyyətində yaşayış sahəsinin olduğu hallar istisna olmaqla).

Dövlət rüsumuna uyğun olaraq müraciətə 15 (on beş) və 20 (iyirmi) iş günü müddətində baxılması mümkündür.

Qey edim ki, direktor üçün iş icazəsinin alınması tələb olunmur, yalnız MYİ tələb olunur.

 

3. “ASAN İmza”nın rəsmiləşdirilməsi

“ASAN İmza” - Dövlət Vergi Xidməti və mobil operator (Azercell, Bakcell, Nar) tərəfindən verilən və elektron xidmət istifadəçisinin autentifikasiyasını, sənədin elektron imzalanmasını və imzalayan şəxsin şəxsiyyətinin müəyyən edilməsini (identifikasiyasını) təmin edən xidmətdir. “ASAN İmza” e-xidmətlərə daxil olan və rəqəmsal imzalar edən zaman şəxsiyyətin təsdiqlənməsi üçün mobil identifikasiyadır və “ASAN İmza” ilə bütün mövcud e-xidmətlərdən istifadə etmək mümkündür.

Bildirirəm ki, “ASAN İmza”nın rəsmiləşdirilməsi üçün əvvəlcə “ASAN İmza”nı dəstəkləyən sim-kartın əldə edilir, daha sonra MMC-nin təsis sənədləri və sim-kartla direktor tərəfindən Dövlət Vergi Xidmətinə müraciət edilir.

Qeyd edim ki, “ASAN İmza”nın rəsmiləşdirilməsi direktora MYİ-nin alınmasından sonra mümkündür.

Təcrübədə rastlaşdığım haldır ki, MMC təsis edilir, lakin direktora MYİ alınmadığı üçün “ASAN İmza”nın rəsmiləşdirilməsi mümkün olmur, nəticədə isə MMC müvəqqəti olaraq fəaliyyət göstərə bilmir (məsələn, bank əməliyyatlarının elektron qaydada həyata keçirilməsi, işçilərin işə qəbulu və digər e-xidmətlərdən istifadə).

Belə olan halda nə etmək olar?

Bu müddət ərzində Azərbaycan Respublikasının vətəndaşını və ya müvəqqəti və ya daimi yaşamaq üçün icazə vəsiqəsini almış əcnəbinin “E-təmsilçi” (elektron təmsilçi) qismində qeydiyyata alınması məqsədəuyğun hesab olunur. MYİ-nin alınmasınadək direktor tərəfindən həmin şəxsə notarial qaydada təsdiq olunmuş etibarnamə əsasında bütün idarəetmə səlahiyyətləri verilir və bunun əsasında “E-təmsilçi” rəsmiləşdirilir, nəticədə “ASAN İmza”dan istifadə mümkün olur. “E-təmsilçi”nin rəsmiləşdirilməsi də Dövlət Vergi Xidməti tərəfindən həyata keçirilir.

 

4. Direktorun işəgötürən qismində elektron informasiya sistemində (“e-gov.az” portalı vasitəsilə) qeydiyyata alınması

MYİ-nin alınması və “ASAN İmza”nın rəsmiləşdirilməsindən sonra “e-gov.az” portalına daxil olaraq direktor işəgötürən qismində qeydiyyata alınır və onunla əmək müqaviləsi bağlanılır.

Azərbaycan Respublikasında əmək müqaviləsinin bağlanılması, ona dəyişiklik edilməsi və ya xitam verilməsi bununla bağlı “e-gov.az” portalına “ASAN İmza” vasitəsi ilə daxil edilmiş əmək müqaviləsi bildirişinin qeydiyyata alınmasından sonra hüquqi qüvvəyə minir. 

 

5. Bank hesabının açılması

Məlumat üçün bildirirəm ki, sahibkarlar bank hesabının açılması üçün “e-taxes.gov.az” portalı vasitəsilə vergi orqanlarına müraciət edir, müraciət vergi orqanı tərəfindən 2 (iki) gün ərzində emal olunur və sahibkarın dövlət büdcəsinə vergi borcu olmadığı halda hesabın açılması üçün vergi orqanı tərəfindən banka şəhadətnamə-dublikat göndərilir, borcu olduğu halda isə bank hesabının açılmasından imtina edilir. 10 (on) gün ərzində hər hansı səbəbdən bank hesabı açılmadıqda vergi orqanı tərəfindən banka göndərilmiş şəhadətnamə-dublikat qüvvədən düşmüş hesab olunur.

Lakin, Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsinə edilən dəyişikliklərə əsasən, 2023-cü ilin oktyabr ayından etibarən bank hesabının açılması proseduru sadiləşdiriləcəkdir. Belə ki, şəhadətnamə-dublikatın alınması tələbi ləğv edilir və bank hesabının açılması sahibkarın birbaşa banka müraciəti əsasında həyata keçiriləcəkdir.

 

Emin Musayev, 2019-cu ildə Bakı Dövlət Universitetinin “hüquqşünaslıq” ixtisası üzrə bakalavr təhsilini, 2022-ci ildə isə Bakı Dövlət Universitetinin “Əqli mülkiyyət hüququ” ixtisası üzrə magistr təhsilini bitirmişdir. O, hüquq sahəsində 2 (iki) ildən artıq təcrübəyə malik hüquqşünasdır və müqavilələr, əqli mülkiyyət, korporativ hüquq, miqrasiya, dövlət satınalmaları üzrə ixtisaslaşmışdır. O, “Legalize” hüquq şirkətində hüquqşünas vəzifəsində çalışır. Müəllif haqqında ətraflı məlumat əldə etmək üçün aşağıdakı linkə daxil olun: